Η πραότητα ...

Παιδαγωγική Ανθρωπολογία - Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Η πραότητα ειναι η κατ΄εξοχήν αρετή των χριστιανών, την οποία εμακάρισε ο Κύριος. Η πραότητα γεννιέται απο την αγάπη. Συνδέεται με την ημερότητα, την επιείκεια, τη φιλανθρωπία, την μεγαλοψυχία, την ανεξικακία, τη σιωπή, την ησυχία, την ταπείνωση.

Ο πράος δεν παρασύρεται απο τον Θυμό ή τα άλλα πάθη, αλλα με την ορθή σκέψη κατανικάει τις άτακτες εσωτερικές παρορμήσεις και "διασώζει την ευγένεια που προσιδιάζει στον άνθρωπο". Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του πράου είναι οτι παραβλέπει τις αδικίες που γίνονται σ΄αυτόν, υπερασπίζεται ομως εκείνους που αδικούνται. Ο πράος αντιμετωπίζει με απάθεια και υπομονή κάθε δυσκολία της ζωής και αντίδραση, σαν αληθινός φιλόσοφος, και πείθει τους ανθρώπους οτι ο Θεός των χριστιανών ειναι ο αληθινός. Το καλύτερο δώρο που μπορεί να προσφέρει κανείς στον Θεό είναι η πραότητα του. Ο πράος είναι μιμητής του Χριστού.


Στο πρόσωπο του πράου, που είναι ατάραχος και γαλήνιος και εχει με όλους ειρηνικές σχέσεις "ανθίζουν όλα τα χρώματα της αρετής". " Αυτό σημαίνει να είσαι μαθητής του Χριστού, το να είσαι πράος και επιεικείς", όπως Εκείνος. Ιδιαίτερα οταν διαλεγόμαστε με άλλους ανθρώπους και μάλιστα δύστροπους, πρέπει να κάνουμε τον διάλογο με επιείκεια και μεγάλη πραότητα.
Η πραότητα είναι πηγή πολλών αγαθών. Ο πράος βρίσκεται διερκώς μεσα σε ήσυχο λιμάνι, είναι απαλλαγμένος απο τα κύματα της ζωής, και δεν φοβάται ούτε τρικυμία ούτε ναυάγιο. Ο πράος είναι αληθινός άνθρωπος, ξεχωρίζει απο τα θηρία, και εχει την δυνατότητα να συναγωνισθεί τους Αγγέλους. Τίποτε δεν αναπαύει τόσο την ψυχή.. όσο η πραότητα και η ταπεινοφροσύνη. Το ίδιο είχε διακυρήξει και ο Κυριος " Μάθετε απ΄εμού οτι πράος ειμι και ταπεινός τη καρδία, και ευρήσετε ανάπαυσιν ταις ψυχές υμών". " Δεν αγαπάει ο Θεός τόσο το στόμα των προφητών ( που είναι ελεγκτικό ), όσο το στόμα των επιεικών και πράων ανθρώπων". Εκείνοι που είναι πάντοτε πράοι, γίνονται όμοιοι με τον Θεό. Ο πράος "είναι απο όλους αγαπητός". Είναι ατάραχος σαν φιλόσοφος, ανέχεται τα ελαττώματα και τα πάθη των άλλων και μοιάζει με Άγγελο. Το πλοίο της ζωής του το οδηγεί πάντοτε ούριος άνεμος, γιατι δεν αφήνει τον άνεμο του θυμού να πέσει πάνω στα πανιά και να ανατρέψει το σκάφος της ψυχής του. Όποιος είναι καθαρός απο οργή, έχει απαλλαγεί απο την στεναχώρια που αυτή φέρνει.

Η πραότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την προσευχή. Η πραότητα μεταβάλλει τους κατηγόρους σε συνηγόρους, όπως στην περίπτωση της Άννας, της μητέρας του προφήτη Σαμουήλ, και του ιερέα Ηλεί. Ο απαλαγμένος απο τον θυμό, εύκολα καθαρίζεται απο τις αμαρτίες του, και παίρνει την άφεση απο τον Θεό. Τους άρχοντες δεν τους κάνουν ένδοξους τόσο τα χαρίσματά τους και τα μέσα που διαθέτουν και το αξίωμα τους, όσο η απάθεια και η ημερότητα της ψυχής.
Ο διάβολος κανέναν δεν φοβάται τόσο πολύ "όσο τον άνθρωπο που συγκρατεί την οργή του και νικάει τον θυμό του".
Η πραότητα είναι ισχυρότατο παιδαγωγικό όπλο. " Ουδέν επιεικείας και πραότητος ισχυρότερον". Με την πραότητα μπορούμε να καταστείλουμε τον θυμό των αντιπάλων και υβριστών μας. " Όπως η ακτίνα του ήλιου, μόλις φανεί, διώχνει αμέσως το σκοτάδι, ετσι και ο καλοκάγαθος και πράος μεταβάλλει γρήγορα την ταραχή και την διαμάχη σε ειρήνη και ησυχία.

Όλοι "θεωρούν κέρδος τη φιλία ενός τέτοιου ανθρώπου" και στις διαφορές τους στον πράο καταφεύγουν, για να βρεί τη λύση και να τους συμβιβάσει. " Κι αν συμβεί ο ένας να αισθάνεται έχθρα προς τον άλλο, η ημερότητα του δικαστή τους αναγκάζει να γίνουν πράοι, αυτοί που εύκολα ξεσπούν σε οργή και θυμό. Έναν άνθρωπο ήμερο, πράο και καλόψυχο.. όλοι τον σεβόμαστε, τον τιμούμε και τον ντρεπόμαστε. Ο πράος άνθρωπος επιβάλλει με το παράδειγμα του, σ΄όλες τις περιπτώσεις τη δικαιοσύνη. Ως πατέρας είναι σεβαστός στα παιδιά του, και συμπαθής στους υπηρέτες του, οι οποίοι τον εκτιμούν, τον θαυμάζουν και τον θεωρούν περισσότερο πατέρα παρά αφέντη.
Δεν υπάρχει τίποτα πιο αρμονικό, πιο ευχάριστο και πιο γλυκό απο την επιείκεια και την πραότητα. " Ο πράος άνθρωπος είναι σε όλους χρήσιμος". Ότι είναι τα νεύρα για το σώμα μας, το ίδιο είναι ο καλοκάγαθος άνθρωπος για την οικογένεια, την Εκκλησία και την Πολιτεία...γιατί συνενώνει ( όπως τα νεύρα ) και συμφιλιώνει εκείνους που βρίσκονται σε διάσταση και πολεμούν ο ένας τον άλλο.
Η πραότητα του δασκάλου είναι η πιο δυνατή και πειστική διδασκαλία. Η διδασκαλία καρποφορεί, οταν προσφέρεται με πραότητα, " γιατι εκείνος που θέλει να μάθει κάτι ωφέλιμο, πριν απο όλα τα άλλα, πρέπει να διάκειται ευμενώς προς τον δάσκαλο". Κανένας δεν αισθάνεται ευχάριστα απέναντι σε εκείνον που είναι εριστικός και βρίζει.

" Με όσο μεγαλύτερη πραότητα υπομένεις, τόσο ευκολότερα θα νικήσεις τους κακότροπους και θα προκαλέσεις τον θαυμασμό όλων". Ο Χριστός θέλει να μιλούμε τα γεμάτα επιείκεια και πραότητα λόγια. Αν και εσυ μιλάς όπως ο Χριστός στους υβριστές Του, " αποβλέποντας αποκλειστικά και μόνο στην διόρθωση του συνανθρώπου σου, έχεις γλώσσα που μοιάζει με την γλώσσα του Χριστού". "Αυτούς που θέλουν να μάθουν πρέπει να τους πλησιάζουμε με πραότητα και ποτε να μην εγκαταλείπουμε τον διάλογο μαζί τους, αν προηγουμένως δεν έχουμε αποδείξεις, οτι κάθε περαιτέρω προσπάθεια είναι μάταιη".
Ο εξαγριωμένος δεν κερδίζει τίποτε, αντίθετα κάνει τον κακότροπο χειρότερο. Γι΄αυτό πρέπει να είμαστε πράοι και να μην δυσανασχετούμε οταν διαλεγόμαστε με κάποιους και δεν μπορούμε να τους πείσουμε. " Ας συζητούμε με τους αντιφρονούντες με επιείκεια και ανεκτικότητα γιατι τίποτα δεν είναι πιο δυνατό απο την επιείκεια και την πραότητα. ( ουδέν γαρ επιεικείας και πραότητος ισχυρότερον ). Γι΄ αυτό και ο Απ. Παύλος μας έδωσε εντολή να είμαστε ανεκτικοί.. σε ΟΛΟΥΣ τους ανθρώπους.

" Όταν πρόκειται να ελέγξουμε, δεν χρειάζεται μόνο θάρρος, αλλα περισσότερο πραότητα παρά θάρρος. Γιατι εκείνοι που σφάλλουν κανεναν δεν αποστρέφονται και δεν μισούν τόσο, όσο αυτόν που πρόκειται να τους ελέγξει.. Πρέπει λοιπόν να τους συγκρατούμε, με την πραότητα και την υποχωρητικότητα".
" Ο Χριστός έδωσε εντολή να υπομένουμε με πραότητα τις ύβρεις, ωστε, εκείνους που μας βρίζουν, να τους κάνουμε να ντραπούν περισσότερο." Αυτό το πετυχαίνει κανείς με την σιωπή. Ο Απ. Παύλος μας συνέστησε να διορθώνουμε εκείνον που παρασύρεται απο την αμαρτία με πνεύμα πραότητος. Δεν είπε να τον τιμωρούμε, ούτε να τον καταδικάζουμε, αλλά να τον διορθώνουμε. Και πρόσθεσε : "με πνεύμα πραότητος" για να δείξει οτι αυτά είναι αρεστά και στο Άγιο Πνέυμα και οτι το να μπορεί κανείς να διορθώνει τους αμαρτωλούς με επιείκεια , είναι καρπός πνευματικού χαρίσματος. " Ό,τι είναι για την φωτιά το νερό, το ίδιο είναι για το θυμό η υποχωρητικότητα και η πραότητα "

" Ο Κύριος παραγγέλει να ζούμε σαν πρόβατα ανάμεσα σε λύκους, για να μην λές, είναι κακός ο συνάνθρωπος μου και δεν μπορώ να τον υποφέρω. Γιατί τοτε κυρίως πρέπει να δείχνουμε την πραότητα μας, οταν εχουμε να κάνουμε με άγριους, με ανήμερους. Τότε γίνεται φανερή η δύναμη της, τοτε λάμπει το έργο της , το κατόρθωμα της και ο καρπός της".

Αυτούς που μας εχθρεύονται δεν πρέπει να τους ελέγχουμε, αλλα να τους υπομένουμε με επιείκεια και πραότητα. " Ακόμη κι αν είναι αχρειότερος απο ολους...θα ντραπεί απο την πραότητα σου, γιατι έτσι του υπαγορεύει η συνείδησή του"

Το πρότυπο της πραότητας υπήρξε ο Κύριος. Τον βρίζουν, Τον καταδιώκουν, Τον συκοφαντούν, Τον μαστιγώνουν, Τον ραπίζουν, Τον φτύνουν, προσπαθούν να Τον σκοτώσουν και Εκείνος τους αποκρίνεται με πραότητα. " Ποιός απο μας, όταν σκεφτεί το Μυστικό δείπνο, και τον προδότη Ιούδα να κάθεται δίπλα στο Σωτήρα όλου του κόσμου, και Αυτόν ( το Χριστό) που επρόκειτο να προδωθεί, να διαλέγεται μαζί του με τόση επιείκεια, δεν θα αποβάλει κάθε δηλητήριο θυμού και οργής; Τα όπλα του Χριστού με τα οποία νικήθηκε ο διάβολος είναι η επιείκεια και η πραότητα.

Μπορούμε κι εμείς να αποκτήσουμε την πραότητα:

- Άν σκεπτόμαστε συνεχώς τα δικά μας σφάλματα και τις δικές μας αμαρτίες

- Άν πενθούμε και δακρύζουμε γι΄αυτές. Όποιος πενθεί, δεν εχει την δύναμη και την διάθεση να θυμώσει. Όπου επικρατεί συντριβή της καρδιάς, δεν χωράει έξαψη και αγανάκτηση.